101 Views
अस्मिता सापकोटा
काठमाडौं, २ मंसिर । अहिलेको डिजिटल युगमा बालबालिकाहरू इन्टरनेटको सहज पहुँचमा छन् । शिक्षा, मनोरञ्जन तथा सामाजिक सम्पर्कका लागि यो महत्वपूर्ण पनि छ । यति हुँदाहुँदै पनि इन्टरनेटको अव्यवस्थित प्रयोगले बालबालिकाको डिजिटल सुरक्षा जोखिममा छ । त्यसैले अनलाइन सुरक्षाको सवालमा उनीहरूलाई सचेत बनाउन आवश्यक छ । यसका लागि निम्न उपायहरू अपनाउन सकिन्छ ः
१. अनलाइन गतिविधिमा निगरानी राख्ने
अभिभावकले बालबालिका अनलाइनमा के गर्छन् भन्ने नियमित रूपमा बुझ्नुपर्छ । साथै उनीहरूले कुन वेबसाइट हेर्छन्, कस्ता एप प्रयोग गर्छन् र कोसँग कुरा गर्छन् भन्ने विषयमा पनि ध्यान पु¥याउनुपर्छ । साथै अभिभावकले उनीहरूको ज्ञान तथा क्षमता विकासका लागि उमेर अनुकूल सामग्री उपलब्ध गराइदिनु पर्छ ।
२. इन्टरनेट प्रयोगको समय सीमित गर्ने
अभिभावकले बालबालिकाको इन्टरनेट प्रयोगलाई सन्तुलनमा राख्न समय निर्धारण गरिदिनुपर्छ । धेरै समय अनलाइनमा बिताउँदा उनीहरूमा शारीरिक, मानसिक तथा सामाजिक समस्याहरू उत्पन्न हुन सक्छ । त्यसैले अध्ययन, खेलकुद तथा पारिवारिक समयलाई प्रथमिकता दिएर इन्टरनेटको समय नियमन गर्नु उचित हुन्छ ।
३. अनलाइन जोखिमबारे शिक्षा दिनु
बालबालिकालाई इन्टरनेटमा हुने साइबर बुलिङ, ह्याकिङ, ठगी, अश्लील सामग्री लगायतका जोखिमबारे जानकारी गराउनु पर्छ । उनीहरूलाई सुरक्षित पासवर्ड राख्ने, फिसिङ मेसेजहरूको पहिचान गर्ने तथा साइबर खतराबाट जोगिने तरिका सिकाउनु आवश्यक हुन्छ ।
४. सकारात्मक कुराकानी गर्ने
अभिभावकले बालबालिकालाई अनलाइन समस्या वा डरको विषयमा खुला रूपमा कुरा गर्न प्रोत्साहित गर्नुपर्छ । डर वा लाजका कारण उनीहरूले यस विषयमा कुरा नगर्न सक्छन् । त्यसैले आफू उनीहरूको सहयोगका लागि सधैं तयार रहेको कुरा विश्वास दिलाउनु पर्छ ।
५. रचनात्मक तथा शारीरिक गतिविधि गर्न प्रोत्साहन गर्ने
बालबालिकालाई इन्टरनेटमा धेरै समय बिताउन दिनुभन्दा अन्य रचनात्मक तथा शारीरिक क्रियाकलापमा सहभागी गराउनु उपयुक्त हुन्छ । यसले उनीहरूको शारीरिक तथा मानसिक विकासमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ ।
६. साइबर सुरक्षाका आधुनिक उपाय अपनाउने
अभिभावकले साइबर सुरक्षा कायम गर्न नियमित रूपमा सफ्टवेयर अपडेट, सुरक्षित ब्राउजरको प्रयोग, एन्टी–भाइरस सफ्टवेयर जडान लगायत कार्य गर्नुपर्छ । यसले केवल बालबालिकाको मात्र नभई सम्पूर्ण परिवारको डिजिटल सुरक्षा गर्छ ।
यी उपायहरूले बालबालिकालाई अनलाइनमा सुरक्षित वातावरण प्रदान गर्नुका साथै उनीहरूलाई जिम्मेवार डिजिटल नागरिकका रूपमा विकास गर्न पनि सहयोग गर्छ । (एजेन्सीको सहयोगमा)
